Υπόμνημα διαμαρτυρίας

Κάστρο Αλληλεγγύης

 - Χωρίς Μεσάζοντες Λαμίας

ΠΡΟΣ: Αυτοδιοικητικούς Φορείς και Βουλευτές ν. Φθιώτιδας

Θέμα: Διαμαρτυρία για τη νομοθεσία περί υπαιθρίου εμπορίου (σε μορφή PDF)

Η κίνηση «Κάστρο Αλληλεγγύης - Χωρίς Μεσάζοντες Λαμίας» και οι συνεργαζόμενοι παραγωγοί, οι οποίοι αποτελούμε μέρος των συντελεστών της πρωτογενούς παραγωγής της χώρας μας, σας παραδίδουμε το παρόν υπόμνημα και σας καλούμε να συμμεριστείτε τους προβληματισμούς μας και να υποστηρίξετε τις θέσεις μας με κάθε κατάλληλο τρόπο που σας επιτρέπει η ιδιότητά σας.

Πέρα από αυτή καθαυτή την παραγωγή των προϊόντων μας και τα πολλά χρόνια προβλήματα που τη μαστίζουν λόγω θεσμικών ελλείψεων από πλευράς πολιτείας, πολύ σημαντική για την ολοκληρωμένη και επιτυχή σε επιχειρηματικό επίπεδο ύπαρξή μας, είναι η διάθεση από εμάς των προϊόντων μας. Οι επιλογές μας που έχουμε είναι συγκεκριμένες. Μπορούμε να τα πουλήσουμε σε εμπόρους ή να τα διαθέσουμε εμείς οι ίδιοι, είτε σε λαϊκές αγορές, είτε εκτός λαϊκών αγορών στα πλαίσια του προβλεπομένου υπαίθριου εμπορίου στάσιμου ή πλανόδιου.

Οι επιλογές της πώλησης σε εμπόρους και σε λαϊκές αγορές είναι πεπερασμένου εύρους. Εξαρτώνται από τα κριτήρια που θέτουν βάσει των κανόνων και των «αναγκών» της αγοράς οι έμποροι για την απορρόφηση των προϊόντων μας και εξαρτώνται από τις διαθέσιμες θέσεις στις λαϊκές αγορές. Είναι επιλογές που θεωρητικά τις έχουμε όλοι οι παραγωγοί, αλλά πρακτικώς δεν επαρκούν. Η δε επιλογή για στάσιμο εμπόριο σε ιδιωτικό ή δημόσιο χώρο δεν είναι εφικτή για τους περισσότερους από μας.

Η επιλογή που είναι πραγματικά εφικτή και αποδοτική για όλους, και ιδίως για τους μικρομεσαίους παραγωγούς, είναι αυτή της απευθείας διάθεσης των προϊόντων μας στα πλαίσια του πλανόδιου υπαίθριου εμπορίου.

Η πολιτεία φρόντισε να υπάρχει σχετικό θεσμικό πλαίσιο. Όμως τα τελευταία χρόνια στο όνομα «πολιτικών» και «ρυθμίσεων» και (για να βάζουμε κι άλλη μια υπαρκτή διάσταση) συμφερόντων, αυτό αλλάζει αποβαίνοντας εις βάρος των άμεσα ενδιαφερόμενων, των παραγωγών.

Η πρώτη δυσμενής αλλαγή προς αυτή την κατεύθυνση, έγινε με το νόμο 4264/14, με τον οποίο σταμάτησαν οι περιφέρειες να δίνουν νέες άδειες υπαίθριου εμπορίου πανελλαδικής ισχύος στους παραγωγούς. Η μεταβατική διάταξη που όριζε ότι οι έως τότε εκδοθείσες άδειες θα ισχύουν έως τη συνταξιοδότηση του κατόχου, ήταν μόνο «παρηγοριά στον άρρωστο».

Αυτό ήταν μεγάλο πλήγμα, γιατί εκτός του ότι στερεί από μεγάλο μέρος των παραγωγών το αυτονόητο δικαίωμα της απευθείας διάθεσης των προϊόντων τους, έπληξε τους νέους παραγωγούς περιορίζοντάς τους το επιχειρείν και «τιμωρώντας» τους για την επιλογή τους να ασχοληθούν με την (οικογενειακή ή μη) καλλιέργεια.

Από το 2012 έως τώρα, εν μέσω συνεχώς επιδεινούμενης οικονομικής κρίσης και με το νόμο από το 2014 να αφήνει χωρίς δυνατότητα αδειοδότησης εκτός λαϊκών πολλούς από μας, βρήκαμε μια ακόμη επιλογή διαθέτοντας μέρος των προϊόντων μας στις αγορές «Χωρίς μεσάζοντες». Αυτό για μας τους παραγωγούς αποτελεί μια εναλλακτική λύση διάθεσης των προϊόντων μας, χωρίς να αναγκαζόμαστε «να πουλήσουμε όσο-όσο» και χωρίς να ανταγωνιζόμαστε τις άλλες αγορές, αφού οι αγορές «Χωρίς μεσάζοντες» λειτουργούν κυρίως με προπαραγγελίες των προϊόντων μας και αποτελούν μια λύση για όσους η κρίση τους έφερε σε έσχατο σημείο αγοραστικής δύναμης.

Μέσα από την άμεση επαφή μας με τους καταναλωτές έχουμε μια ελπίδα ότι όλο και περισσότεροι θα προτιμήσουν τα προϊόντα μας. Επίσης, για όλους μας ως καταναλωτές είναι μια ποιοτική και οικονομική λύση, αφού μ’ αυτόν τον τρόπο δεν είμαστε έρμαια των «ελλείψεων» και των συναφών ανατιμήσεων της αγοράς.

Και φτάνουμε σήμερα να βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την επόμενη αλλαγή στο θεσμικό πλαίσιο, που θα μας πλήξει ακόμη πιο πολύ. Τελείωσε ήδη η σχετική διαβούλευση και οδεύει προς νομοθέτηση το «Πλαίσιο λειτουργίας υπαίθριων εμπορικών δραστηριοτήτων», προκειμένου να αντικαταστήσει το νόμο 4264/14, που τόσο από τις κινήσεις «Χωρίς μεσάζοντες» όσο και από τη σημερινή κυβέρνηση ως αντιπολίτευση είχε επικριθεί έντονα.

Με το νομοσχέδιο που προτείνεται επανέρχονται οι άδειες υπαιθρίου εμπορίου παραγωγού, όμως αυτό γίνεται μόνο κατ’ όνομα, αφού η οριζόμενη χωρική ισχύς ουσιαστικά τις αναιρεί. Συγκεκριμένα, θα ισχύουν μόνο για την περιφέρεια στην οποία καλλιεργούμε και μόνο σε δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό κάτω των πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων!!!.

Όλες τις «ρυθμίσεις» από το 2014 έως τώρα, τις βλέπουμε όπως πραγματικά είναι: Ως ξεκάθαρο χτύπημα για τους παραγωγούς της χώρας μας και για το συνεργατικό κίνημα «Χωρίς μεσάζοντες».

Για τον λόγο αυτό, στεκόμαστε αντίθετοι στο νομοσχέδιο όπως αυτό προτείνεται, και ζητάμε:

• Την κατοχύρωση του δικαιώματος όλων των παραγωγών να διαθέτουν απευθείας τα προϊόντα τους στους καταναλωτές με άδεια υπαίθριου εμπορίου για όλη την επικράτεια 
• Τη νομική θωράκιση των αγορών διάθεσης προϊόντων «Χωρίς μεσάζοντες»
• Τη διασφάλιση του δικαιώματός μας ως καταναλωτές να προμηθευόμαστε ποιοτικά και φθηνά προϊόντα απευθείας από τους παραγωγούς της επιλογής μας

Στεκόμενοι στα σημεία του νόμου που μας αφορούν, επισημαίνουμε τα εξής:

Στο εισαγωγικό του σημείωμα πριν τη διαβούλευση, μιλώντας για «Διεύρυνση της δυνατότητας των παραγωγών για διάθεση των προϊόντων τους» έλεγε:

«Με το νέο νόμο αποκαθίσταται για τους παραγωγούς μια αδικία του προηγούμενου νόμου, που τους στερούσε τη δυνατότητα να εκδώσουν άδεια υπαιθρίου εμπορίου και συνεπώς να διαθέσουν τα προϊόντα τους αυτοτελώς εκτός λαϊκών αγορών. Συγχρόνως θα ενθαρρύνεται η συμμετοχή των παραγωγών μέσω συνεταιριστικών οργανώσεων ή ομάδων παραγωγών στο υπαίθριο εμπόριο».

Όμως ενώ στο άρθρο 6, στην παράγραφο 1, προβλέπει (και σωστά):

«1. Λαϊκές Αγορές: κάθε δικαιούχος Παραγωγός Πωλητής επιτρέπεται να δραστηριοποιείται σε Λαϊκές Αγορές που λειτουργούν σε όλη την επικράτεια, αφού ακολουθηθεί η διαδικασία που προβλέπεται στον παρόντα νόμο για την κατανομή - τοποθέτηση σε λαϊκές αγορές».

αντίθετα στην παράγραφο 3 προβλέπει:

«3. Πλανόδιο Εμπόριο: κάθε δικαιούχος Παραγωγός Πωλητής επιτρέπεται να ασκεί τη δραστηριότητά του εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας στην οποία διατηρεί τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις του. Η παρούσα διάταξη περιλαμβάνει αυτοδικαίως και τις υφιστάμενες άδειες πλανοδίου εμπορίου παραγωγού». 

Στο άρθρο 44 προβλέπει:

«1. Όποιος ασκεί υπαίθριο πλανόδιο εμπόριο επιτρέπεται να παραμένει στάσιμος μόνο κατά τη διάρκεια της συναλλαγής».

«2. Δεν επιτρέπεται η άσκηση πλανοδίου εμπορίου α) σε απόσταση μικρότερη των εκατόν πενήντα (150) μέτρων (*) από καταστήματα που διαθέτουν ομοειδή είδη και β) σε δημοτικές κοινότητες με μόνιμο πληθυσμό άνω των πέντε χιλιάδων (5.000) κατοίκων, βάσει της τελευταίας δημοσιευμένης απογραφής της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής….».

«3. Οι άδειες Πλανοδίου Εμπορίου εγκρίνονται από την Περιφέρεια στην οποία επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί ο αδειούχος πωλητής και ισχύουν αυστηρά για τα όρια της Περιφέρειας αυτής.»

(*) Σημειώνουμε ότι το τελευταίο σχέδιο Δεκεμβρίου 2016 προέβλεπε:

«2. Δεν επιτρέπεται η άσκηση πλανοδίου εμπορίου α) πλησίον καταστημάτων που διαθέτουν...»

Να σημειωθεί ότι και με τον προηγούμενο νόμο 4264 προβλεπόταν στο άρθρο 25 ότι:

«2. Δεν επιτρέπεται η άσκηση πλανόδιου εμπορίου: (α) πλησίον καταστημάτων που διαθέτουν ομοειδή είδη και (β) σε δήμους με πληθυσμό άνω των τριών χιλιάδων (3.000) κατοίκων.

3. Όποιος ασκεί υπαίθριο πλανόδιο εμπόριο επιτρέπεται να παραμένει στάσιμος μόνο κατά τη διάρκεια της συναλλαγής.»

Επίσης με τον προηγούμενο νόμο 4264, άρθρο 39 Μεταβατικές διατάξεις, προβλεπόταν ότι:

«1. Όλες οι υφιστάμενες άδειες πωλητών υπαίθριου εμπορίου, στάσιμου και πλανόδιου, εξακολουθούν να ισχύουν μέχρι τη συνταξιοδότηση των δικαιούχων.»

Έτσι με βάση αυτό το άρθρο οι υφιστάμενες άδειες υπαίθριου εμπορίου δεν υπαγόταν στους περιορισμούς του άρθρου 25 του νόμου 4264/2014.

Ο τωρινός «σοφός» νομοθέτης (κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ) ανακάλυψε την προηγούμενη (ηθελημένη ή αθέλητη) αβλεψία του προηγούμενου (κυβέρνηση Σαμαρά) και θέλει να τη θεραπεύσει με το άρθρο 6 που «…περιλαμβάνει αυτοδικαίως και τις υφιστάμενες άδειες πλανοδίου εμπορίου παραγωγού».

Στο άρθρο 45 προβλέπει:

«1. Με απόφαση του Περιφερειακού Συμβουλίου καθορίζεται για κάθε Περιφέρεια ο ανώτατος αριθμός αδειών Παραγωγών Πωλητών που μπορούν να διατίθενται για την άσκηση Πλανόδιου Εμπορίου.»
«2. Κάθε Παραγωγός Πωλητής επιτρέπεται να ασκεί τη δραστηριότητά του εντός των διοικητικών ορίων της Περιφέρειας, στην οποία διατηρεί τις γεωργικές εκμεταλλεύσεις του, σύμφωνα με τους όρους και τη διαδικασία του παρόντος.»

«3. Στάδιο Δεύτερο: … ο Παραγωγός που του έχει χορηγηθεί η άδεια της προηγούμενης παραγράφου, υποβάλλει αίτηση στην Περιφέρεια, στα όρια της οποίας, επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί. »

Οι προτάσεις μας για τη βελτίωση του προτεινόμενου νόμου είναι:

Α) Στο άρθρο 6 η παράγραφος 3 να γίνει:

 «3. Πλανόδιο Εμπόριο: κάθε δικαιούχος Παραγωγός Πωλητής επιτρέπεται να ασκεί τη δραστηριότητά του σε όλη την επικράτεια (*)». 

Και στο άρθρο 44 η παράγραφος 3 να γίνει:

«3. Οι άδειες Πλανοδίου Εμπορίου των δικαιούχων του άρθρου 4 εγκρίνονται από την Περιφέρεια στην οποία έχει την έδρα του ο παραγωγός πωλητής και ισχύουν για όλη των επικράτεια (*). Οι άδειες Πλανοδίου Εμπορίου των δικαιούχων του άρθρου 14 εγκρίνονται από την Περιφέρεια στην οποία επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί ο αδειούχος επαγγελματίας πωλητής και ισχύουν αυστηρά για τα όρια της Περιφέρειας αυτής….»

(*) Πρέπει να διακρίνουμε τους παραγωγούς από τους επαγγελματίες πωλητές υπαίθριου εμπορίου. Οι τελευταίοι κάνουν ένα βιοποριστικό επάγγελμα, αυτό του υπαίθριου πωλητή, και ίσως δεν έχουν ανάγκη να βγαίνουν από την περιφέρειά τους. Οι παραγωγοί όμως είναι αναγκαίο να μπορούν να διαθέτουν τα προϊόντα τους εκτός περιφέρειας, πολύ περισσότερο που ο μισός ελληνικός πληθυσμός κατοικεί σε Αττική, Θεσσαλονίκη ενώ η παραγωγή κάποιων προϊόντων (πατάτες, λάδι, εσπεριδοειδή, ρύζι κλπ) είναι συγκεντρωμένη σε κάποιες περιφέρειες, οι οποίες είναι αδύνατο να απορροφήσουν όλη αυτή την παραγωγή. Αναφερόμενοι ιδιαίτερα στη Φθιώτιδα σας γνωρίζουμε, και είναι εύκολο να το διαπιστώσετε, ότι στις αγορές «Χωρίς μεσάζοντες» της Αττικής, είτε γίνονται από πρωτοβουλίες πολιτών είτε από Δήμους, υπάρχει πληθώρα προϊόντων που παράγονται στο νομό μας.

Β) Στο άρθρο 44 να προστεθεί παράγραφος 5:

«5. Από τις προϋποθέσεις των προηγουμένων παραγράφων 1 και 2 εξαιρούνται (*) οι παραγωγοί δικαιούχοι αδειών του άρθρου 4 του παρόντος, οι οποίοι παραδίδουν προϊόντα βάσει παραγγελιών που έχουν δεχτεί από καταναλωτές. Οι παραγγελίες μπορούν να είναι είτε ατομικές (που έχει συγκεντρώσει ο ίδιος ο παραγωγός - ηλεκτρονικό εμπόριο) είτε ομαδικές από πρωτοβουλίες ή ενώσεις πολιτών.»

(*) Η εξαίρεση δεν θα είναι χαριστική αλλά βασίζεται στους παρακάτω λόγους: Όταν παραδίδεις παραγγελίες δεν έχει σημασία σε ποιο σημείο αυτό γίνεται (Παρ.2 του άρθρου 44). Θα μπορούσε βέβαια να απαλειφθεί (και γενικά) το πληθυσμιακό κριτήριο (Παρ.2β του ίδιου άρθρου). Τέλος εννοείται ότι θα πρέπει να είσαι στάσιμος (και σε προσυμφωνημένη θέση) για να παραδώσεις τις παραγγελίες (Παρ.1 του ίδιου άρθρου).

Γ) Στο άρθρο 45 οι παράγραφοι 1 και 2 να γίνουν:

«1. Κάθε Περιφέρεια θα χορηγεί άδειες ΠαραγωγώνΠωλητών για την άσκηση Πλανόδιου Εμπορίου σε όλους ανεξαιρέτως τους παραγωγούς που πληρούν τα ισχύοντα κριτήρια για απόκτηση άδειας.»
«2. Κάθε Παραγωγός Πωλητής επιτρέπεται να ασκεί τη δραστηριότητά του σε όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τους όρους και τη διαδικασία του παρόντος.»

Και αναλόγως, να πάψει να γίνεται λόγος στην παράγραφο 3 στο «Στάδιο Δεύτερο» για «…αίτηση στην Περιφέρεια, στα όρια της οποίας, επιθυμεί να δραστηριοποιηθεί.», αφού οι άδειες θα ισχύουν για όλη την επικράτεια. Και βεβαίως, καλό είναι να μην υπάρχουν τα δύο (άκρως γραφειοκρατικά) στάδια έκδοσης άδειας και αρμόδια για την έκδοση να είναι μια μόνο δημόσια αρχή.

Κλείνουμε αυτή την πρώτη μας παρέμβαση, χωρίς καν να ασχοληθούμε με το «Άρθρο 37» για τις (δήθεν) «Αγορές Καταναλωτών», που πλασάρονται ως «αγορές χωρίς μεσάζοντες».

Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι οι αληθινές αυτοοργανωμένες αγορές «Χωρίς μεσάζοντες» που εδώ και 5 χρόνια εμείς οι πρωτοβουλίες πολιτών υλοποιούμε, αποδεικνύουν ότι οι καταναλωτές και οι παραγωγοί μπορούμε να συνεννοηθούμε με αμοιβαίο όφελος, και να δώσουμε ώθηση και ελπίδα στη ντόπια (κυρίως πρωτογενή) παραγωγή και μια ποιοτική εφικτή λύση στον μαστιζόμενο λαό.

Αυτό ενοχλεί τις κατά καιρούς κυβερνήσεις. Τόσο πολύ, που ξεχνούν όλες τις διακηρύξεις τους για έλεγχο τιμών και ενίσχυση της ντόπιας παραγωγής, εξυπηρετώντας τις επιταγές της Ε.Ε. και της ασύδοτα «ελεύθερης αγοράς» με νόμους που εμποδίζουν την απευθείας διάθεση προϊόντων.

Αν εμείς κάνουμε λάθος στην εκτίμηση αυτή, ιδού η πρόκληση: Ας φροντίσουν οι κυβερνώντες για τη νομική κάλυψη των κινήσεων «Χωρίς μεσάζοντες», χωρίς εξαρτήσεις από δημόσιες αρχές, χωρίς άτοπη απαίτηση για «καλούπωμα» του πηγαίου κινήματος σε καταστατικά.

Οι νομοθέτες, μπορούν να βρουν τον τρόπο. Εμείς, θα συνεχίσουμε Χωρίς Μεσάζοντες.

Σας καλούμε μαζί μας!

Η κίνηση «Κάστρο Αλληλεγγύης - Χωρίς Μεσάζοντες Λαμίας»

και μαζί της, οι κάτωθι υπογράφοντες συνεργαζόμενοι παραγωγοί