Αγορές καταναλωτών «δήθεν»
Τέθηκε σε διαβούλευση το «Πλαίσιο λειτουργίας υπαίθριων εμπορικών δραστηριοτήτων» προκειμένου να αντικαταστήσει το νόμο 4264 που τόσο από τις κινήσεις «Χωρίς μεσάζοντες» όσο και από την τότε αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ είχε επικριθεί έντονα.
Το προτεινόμενο πλαίσιο καταργεί τις υφιστάμενες πανελλαδικές άδειες υπαίθριου εμπορίου των παραγωγών, οι οποίοι κυρίως ήταν οι συνεργάτες των πρωτοβουλιών «Χωρίς μεσάζοντες». Γίνεται προσπάθεια αυτό να αναπληρωθεί ή να φανεί ότι αναπληρώνεται από τις οριζόμενες για πρώτη φορά «αγορές καταναλωτών». Παραθέτουμε τα κύρια σημεία (οι υπογραμμίσεις δικές μας) του άρθρου 37 που τις προβλέπει:
Άρθρο 37. Αγορές των Καταναλωτών
«1. Σκοπός των αγορών αυτών είναι η ανάπτυξη καταναλωτικής συνείδησης και αλληλέγγυων δράσεων μεταξύ των πολιτών, μέσω της ενεργού συμμετοχής των ίδιων των πολιτών σε εθελοντικές δράσεις και μη κερδοσκοπικούς οργανισμούς. Για το λόγο αυτό, οι αγορές αυτές διοργανώνονται, υποχρεωτικά, με πρωτοβουλία των φορέων πολιτών-καταναλωτών, που αναφέρονται στην παρ. 2 του παρόντος και η λειτουργία τους εγκρίνεται τελικώς με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου των Δήμων, στα όρια των οποίων έχουν την έδρα τους οι εν λόγω φορείς. Πέραν της ονομασίας του τίτλου του παρόντος άρθρου, οι αγορές αυτές μπορούν να χαρακτηρίζονται και με ονομασία της επιλογής των φορέων καταναλωτών – πολιτών, η οποία θα παραπέμπει ευθέως στους ως άνω σκοπούς των αγορών αυτών.»
«2. Για τη διενέργεια των αγορών του παρόντος άρθρου, οι δήμοι εγκρίνουν τη διοργάνωση αγορών σε Ενώσεις Καταναλωτών του άρθρου 10 του ν.2251/1994, όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει, σε Συνεταιρισμούς Καταναλωτών, σε Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΚΟΙΝ.Σ.ΕΠ), καθώς και σε συλλογικούς φορείς πολιτών – καταναλωτών με νομική υπόσταση, στους σκοπούς των οποίων περιλαμβάνονται απαραίτητα:
α) ότι είναι μη κερδοσκοπικοί,
β) ότι αφορούν στην ανάπτυξη καταναλωτικής συνείδησης και στην προστασία των δικαιωμάτων και συμφερόντων του καταναλωτικού κοινού και
γ) ότι αναφέρονται σαφώς στην αλληλεγγύη μεταξύ των πολιτών και σε αλληλέγγυες δράσεις που ως στόχο έχουν να ωφελήσουν συμπολίτες που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες επιβίωσης, ανεξαρτήτως φύλου, εθνικότητας, φυλής, αναπηρίας, ηλικίας, θρησκεύματος, πεποιθήσεων, σεξουαλικού προσανατολισμού και γενικώς κάθε μορφής διάκριση.
Για το λόγο αυτό οι ως άνω φορείς, εφόσον έχει εγκριθεί η πρότασή τους, θα πρέπει σε ετήσια βάση να υποβάλουν στο Δήμο απολογισμό με τις αλληλέγγυες δράσεις τους και τους ωφελούμενους από αυτές. Η μη υποβολή απολογιστικών δράσεων είναι λόγος διακοπής της λειτουργίας της αγοράς. Απαγορεύεται ρητώς οι συλλογικοί φορείς να απαιτούν χρηματικά ποσά από τους πωλητές για τη συμμετοχή τους στις αγορές αυτές. Η εισφορά των πωλητών έγκειται στην δωρεά προϊόντων που διαθέτουν για την κάλυψη των καταστατικών σκοπών του συλλογικού φορέα.»
«4. Οι αγορές αυτές διοργανώνονται από το συλλογικό φορέα καταναλωτών – πολιτών που έχει την έδρα του στο συγκεκριμένο δήμο και σε συχνότητα όχι μεγαλύτερη από μία φορά στους δύο μήνες. Σε κάθε Δήμο ή Δημοτικό Διαμέρισμα, όπου υφίστανται, δύναται να διενεργείται μία αγορά του παρόντος άρθρου. Ο συλλογικός φορέας πολιτών – καταναλωτών θα πρέπει να έχει την έδρα του εντός Δήμου ή του Δημοτικού Διαμερίσματος, εντός των ορίων του οποίου διενεργείται η συγκεκριμένη αγορά. Ο Δήμος από την πλευρά του αναλαμβάνει τη χωροθέτηση της αγοράς, την καθαριότητα και γενικότερα την τήρηση των όρων του εγκεκριμένου κανονισμού λειτουργίας της αγοράς. Για το σκοπό αυτό ο Δήμος δύναται να ορίσει εκπρόσωπό του στο συλλογικό φορέα προκειμένου να συμμετέχει στις διαδικασίες οργάνωσης της αγοράς.»
«5. Ο συλλογικός φορέας καταναλωτών – πολιτών υποβάλει πρόταση στο Δήμο, στον οποίο βρίσκεται η έδρα του, στην οποία θα περιλαμβάνεται κατ’ ελάχιστο το καταστατικό του, τα στοιχεία επικοινωνίας των μελών του που αναλαμβάνουν τη διοργάνωση της αγοράς, τον κανονισμό λειτουργίας της αγοράς, καθώς και τις δράσεις τις οποίες σκοπεύει να αναλάβει ο συγκεκριμένος συλλογικός φορέας στα πλαίσια εξυπηρέτησης των καταστατικών του σκοπών. Ο κανονισμός λειτουργίας θα περιλαμβάνει, πέραν κάθε άλλης αναγκαίας λεπτομέρειας κριθεί, κατ’ ελάχιστο τις κατηγορίες των πωλούμενων προϊόντων, το μέγιστο αριθμό πωλητών, καθώς και τα κριτήρια επιλογής-απόρριψης αυτών, ωράριο, καθαριότητα, αιτήσεις ενδιαφερομένων, υποβαλλόμενα δικαιολογητικά και τρόπος εξέτασης αυτών, πωλούμενα προϊόντα, χώρος λειτουργίας, στέρηση δικαιώματος συμμετοχής σε περίπτωση παράβασης του κανονισμού λειτουργίας. Με απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου εγκρίνεται η διενέργεια της αγοράς, ο κανονισμός λειτουργίας αυτής (όπως έχει προταθεί από το φορέα ή με διορθώσεις-τροποποιήσεις-προσθήκες που κρίνονται αναγκαίες από τις Υπηρεσίες του και σε συμφωνία με το συλλογικό φορέα) και όποια άλλη λεπτομέρεια κριθεί αναγκαία. … Σε περίπτωση απόρριψης της πρότασης του συλλογικού φορέα απαιτείται ειδική αιτιολόγηση, η οποία θα αναφέρεται σε τυχόν ασυνέπεια των καταστατικών σκοπών του συλλογικού φορέα με τα αναφερόμενα στο παρόν, την ασφαλή προσέλευση του καταναλωτικού κοινού και των πωλητών και την ασφαλή και νόμιμη διάθεση των διατιθέμενων προϊόντων. Η απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου δημοσιεύεται στην ιστοσελίδα του Δήμου και σε περίπτωση έγκρισης δημοσιεύεται, ομοίως, ο κανονισμός λειτουργίας της αγοράς, τα στοιχεία επικοινωνίας του συλλογικού φορέα και το καταστατικό του.»
«6. Ο συλλογικός φορέας, σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο παρόν και τον εγκεκριμένο κανονισμό λειτουργίας, θα πρέπει είκοσι (20) ημέρες πριν την ημερομηνία διενέργειας της αγοράς να γνωστοποιήσει στο Δήμο κατάσταση με τους πωλητές, τα διατιθέμενα από αυτούς προϊόντα και τις τιμές πώλησης αυτών. Τα προς διάθεση προϊόντα θα πρέπει να είναι προ-συσκευασμένα και η ποσότητα ανά συσκευασία θα πρέπει να αναφέρεται στην κατάσταση του προηγούμενου εδαφίου. Επίσης στην εν λόγω κατάσταση θα πρέπει να αναφέρονται τα συγκεκριμένα δικαιολογητικά ή και οι πιστοποιήσεις κάθε συμμετέχοντα πωλητή. Τέλος θα πρέπει να αναφέρονται και τα μέλη του συλλογικού φορέα που θα παρίστανται στη συγκεκριμένη αγορά καθ’ όλη τη διάρκεια λειτουργίας της.
Ο Δήμος τουλάχιστον μία εβδομάδα προ της διενέργειας της αγοράς, ανακοινώνει την ημέρα και το χώρο που θα διενεργηθεί και αναρτά στην ιστοσελίδα του κατάσταση με τους πωλητές, τα προϊόντα προς διάθεση και τις τιμές αυτών. Η ημέρα λειτουργίας δε θα πρέπει να συμπίπτει με τη λειτουργία άλλης μορφής υπαίθριας αγοράς, ενώ μπορεί να είναι Κυριακή. Η σχετική κατάσταση είναι διαθέσιμη ανά πάσα στιγμή στα ελεγκτικά όργανα του παρόντος νόμου. Η εγγραφή στον εν λόγω κατάλογο υπέχει θέση άδειας για τη συμμετοχή των πωλητών στη συγκεκριμένη αγορά. Κατά τη διάρκεια προσέλευσης των πωλητών στις αγορές αυτές, τη λειτουργία της έως και την αποχώρηση αυτών, παρίστανται μέλη του συλλογικού φορέα, σε συγκεκριμένο σημείο, οι οποίοι θα ενημερώνουν το καταναλωτικό κοινό για τη σχετική αγορά, θα φροντίζουν για την τήρηση του κανονισμού λειτουργίας αυτής και θα επιδίδουν στα ελεγκτικά όργανα σφραγισμένη από το Δήμο κατάσταση με τους συμμετέχοντες πωλητές, καθώς και τον κανονισμό λειτουργίας της αγοράς. Οι πωλητές υποχρεούνται να φέρουν και να επιδεικνύουν στα ελεγκτικά όργανα τα δικαιολογητικά που αναφέρονται στον εγκεκριμένο κανονισμό λειτουργίας καθώς και έγγραφο ταυτοποίησής τους. Ως προς τις κυρώσεις, εφαρμογή έχουν τα οριζόμενα στο παρόντα νόμο για τις λοιπές μορφές υπαιθρίου εμπορίου.»
7. Οι συμμετέχοντες πωλητές απαλλάσσονται από τα τέλη κατάληψης κοινόχρηστου χώρου. Ο Δήμοι δύνανται να ορίζουν ημερήσιο ανταποδοτικό τέλος για τις υπηρεσίες που προσφέρουν για την εύρυθμη λειτουργία της αγοράς, το οποίο μπορεί να είναι και σε είδος προκειμένου για την εξυπηρέτηση των κοινωνικών δράσεών τους (προμήθεια ειδών σε κοινωνικά παντοπωλεία, παιδικούς σταθμούς κλπ)
«8. Με τους όρους και τις προϋποθέσεις του παρόντος Αγορές Καταναλωτών δύναται να διοργανώνονται και από την Περιφέρεια μέχρι τρεις (3) φορές το χρόνο σε χώρους ευθύνης της.»
Μερικές πρώτες επισημάνσεις πάνω στο άρθρο 37 του σχεδίου:
- Οι κινήσεις «Χωρίς μεσάζοντες» (όπως εμείς) δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε πρόταση να κάνουν στον δήμο.
- Οι αγορές καταναλωτών μπορούν να διοργανώνονται με συχνότητα όχι μεγαλύτερη της μιας φοράς το δίμηνο.
- Η μέρα λειτουργίας δεν θα πρέπει να συμπίπτει με τη λειτουργία άλλης μορφής υπαίθριας αγοράς (κάθε μέρα στον τόπο μας υπάρχει λαϊκή αγορά). Όλο αυτό για μια φορά το δίμηνο?
- Μόνο ένας φορέας σε κάθε δήμο μπορεί να αναλάβει τη διοργάνωση αγοράς καταναλωτών.
Γενικές παρατηρήσεις:
Ορίζονται οι αγορές καταναλωτών (έννοια που μέχρι τώρα δεν υπήρχε τυπικά και έχει δημιουργηθεί η εντύπωση ότι είναι κοντά στις αγορές Χωρίς μεσάζοντες, που τόσα χρόνια οργανώνουμε) ουσιαστικά για να αφοπλιστούν. Επίσης ο ορισμός της λειτουργεί ως αντιπαροχή στην ουσιαστική κατάργηση των υφισταμένων πανελλαδικών αδειών υπαίθριου εμπορίου των παραγωγών, κάτι που δεν έχει επισημανθεί (ίσως δεν έγινε κατανοητό) όσο θα έπρεπε στο δημόσιο διάλογο.
Το προτεινόμενο σχέδιο, στο άρθρο 37, χαρακτηρίζεται από την γραφειοκρατία, τον εθελοντισμό κατά παραγγελία, ενώ και η αλληλεγγύη τίθεται ως υποχρέωση. Όλα αυτά καμία σχέση δεν έχουν με αυτά που έχουν καταγραφεί ως αυτοοργανωμένες πρωτοβουλίες και κινήσεις «Χωρίς μεσάζοντες».
Κάποιοι όταν είναι αντιπολίτευση λένε όχι σε όλα, όταν γίνουν κυβέρνηση θέλουν την αλληλεγγύη και τον εθελοντισμό να τον εντάξουν στα δικά τους κανάλια με «κυβερνητικό επίτροπο», να κάνουν το κίνημα να δίνει λόγο, με ετήσιο απολογισμό στους «υπεύθυνους θεσμούς».
Στην παράγραφο 8 με πολύ πρόχειρο τρόπο ορίζεται: «Με τους όρους και τις προϋποθέσεις του παρόντος Αγορές Καταναλωτών δύναται να διοργανώνονται και από την Περιφέρεια μέχρι τρεις (3) φορές το χρόνο σε χώρους ευθύνης της.» Αν προσπαθήσει κάποιος να το συγκεκριμενοποιήσει θα δει ότι μόνο για την τιμή των όπλων μπήκε.
Κατά τη γνώμη μας, πρόκειται για «αγορές καταναλωτών» ερήμην των καταναλωτών με πολλούς περιορισμούς.
Ορίζεται μια νέα διαδικασία μόνο για να κακοποιηθεί, «το στρίβειν δια του αρραβώνος».
Αν εμείς κάνουμε λάθος «ιδού η Ρόδος ιδού και το πήδημα». Ας γίνουν δεκτές οι προτάσεις που ήδη έχουν γίνει από πολλούς πριν από μας (με πάρα πολλά σωστά επιχειρήματα) για:
- Όχι περιορισμό στη συχνότητα (η πράξη έχει δείξει ότι συνήθως οι δράσεις γίνονται μια φορά το μήνα).
- Όχι περιορισμό ημέρας (στις μισές περιοχές έχει καθιερωθεί το Σάββατο). Οι αγορές «Χωρίς μεσάζοντες» δεν ανταγωνίζονται άλλες υπαίθριες αγορές αλλά παρακάμπτουν τους μεσάζοντες.
- Όχι περιορισμό φορέα και νομικής μορφής.
- Όχι οι πρωτοβουλίες των πολιτών και τα κινήματα υπό την εποπτεία των κρατικών φορέων.
Η συντονιστική ομάδα